Ανησυχία στην Πελοπόννησο – Γιατί τα έλατα «πεθαίνουν» μαζικά

Έλληνες ερευνητές καταγράφουν σοβαρές ενδείξεις εκτεταμένης κατάρρευσης των ορεινών δασών ελάτης στην Πελοπόννησο. Μεγάλες εκτάσεις πρασίνου μετατρέπονται σε νεκρές ζώνες, ακόμη και σε περιοχές που δεν επλήγησαν άμεσα από φωτιές. Τα ευρήματα κινητοποίησαν άμεσα τις αρχές, καθώς το φαινόμενο υπερβαίνει κατά πολύ ό,τι είχε παρατηρηθεί τα προηγούμενα χρόνια.

Ο Δημήτρης Αυτζής, ανώτερος ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών (ΙΔΕ) του ΕΛΓΟ–ΔΗΜΗΤΡΑ, βρέθηκε στην περιοχή για να καταγράψει τις επιπτώσεις ανοιξιάτικης πυρκαγιάς. Όπως ανέφερε στη βρετανική εφημερίδα Guardian, η εικόνα που αντίκρισε δεν περιοριζόταν στις αναμενόμενες απώλειες από τη φωτιά. «Υπήρχαν εκατοντάδες στρέμματα με δέντρα που είχαν χαθεί ή πέθαιναν, σε σημεία όπου η φωτιά δεν είχε φτάσει», σημειώνει.

Από τα πιο ανθεκτικά είδη

Τα ελληνικά έλατα, ένα από τα πιο ανθεκτικά είδη της χώρας απέναντι σε ξηρασία, έντομα και πυρκαγιές, φαίνεται να υποχωρούν υπό το βάρος πολλαπλών πιέσεων. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η παρατεταμένη και εντεινόμενη ξηρασία, σε συνδυασμό με τη μείωση της χιονόπτωσης, αποδυναμώνει σταδιακά τα δέντρα. 

Έρευνα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών δείχνει ότι την περίοδο 1991–2020 η Ελλάδα έχανε κατά μέσο όρο 1,5 ημέρα χιονοκάλυψης τον χρόνο, στερώντας από τα δάση έναν βασικό μηχανισμό φυσικής υγρασίας.

Η εξασθένηση αυτή ανοίγει τον δρόμο σε φλοιοφάγα έντομα. «Η έντονη ξηρασία εξασθενεί τα έλατα και τότε οι φλοιοφάγοι κάνθαροι βρίσκουν πρόσφορο έδαφος», εξηγεί ο Δημήτρης Αυτζής. Τα έντομα, εισχωρώντας κάτω από τον φλοιό, διακόπτουν τη μεταφορά νερού και θρεπτικών στοιχείων. Όταν οι πληθυσμοί τους ξεφύγουν από τον έλεγχο, «είναι εξαιρετικά δύσκολο να περιοριστούν», προσθέτει ο Δημήτρης Αυτζής.

Το φαινόμενο δεν περιορίζεται στην Ελλάδα. Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, παρόμοιες εξελίξεις παρατηρούνται και σε άλλες χώρες της νότιας και κεντρικής Ευρώπης, όπως η Ισπανία, γεγονός που ενισχύει την εκτίμηση ότι πρόκειται για ευρύτερη οικολογική μεταβολή και όχι για τοπική ανωμαλία.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η εικόνα αυτή είναι αποτέλεσμα συσσώρευσης πιέσεων, οι οποίες τα τελευταία χρόνια εντείνονται λόγω της κλιματικής κρίσης. Αν και οι πυρκαγιές αποτελούν διαχρονικό στοιχείο των δασών –με απώλεια περίπου 200.000 εκταρίων την περίοδο 2001–2024, σύμφωνα με το Global Forest Watch– πλέον δεν είναι ο μοναδικός ή καν ο κυρίαρχος παράγοντας θνησιμότητας.

Ικανότητες αναγέννησης

Παρά την ανησυχία, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τα μεσογειακά οικοσυστήματα διατηρούν ικανότητες αναγέννησης. Ο δασικός κλιματολόγος Νίκος Μάρκος, επίσης από το ΙΔΕ, σημειώνει ότι η μεταπυρική αναγέννηση μπορεί να είναι ικανοποιητική σε ορισμένες περιοχές της Πελοποννήσου, αν και «δεν είναι άμεση» και απαιτεί τέσσερα έως πέντε χρόνια για να γίνει ορατή.

Ερωτηθείς για το αν οι μεταβαλλόμενες μετεωρολογικές συνθήκες ενδέχεται να επιταχυνθούν περαιτέρω και να απειλήσουν συνολικά τα δάση της νότιας Ευρώπης, ο Δημήτρης Αυτζής δηλώνει ότι «δεν υπάρχει χρόνος για απαισιοδοξία», προσθέτοντας όμως ότι «έχουμε μπροστά μας πολλή δουλειά». Όπως τονίζει, η επιστημονική γνώση και τα εργαλεία υπάρχουν, αλλά απαιτείται δημόσια συζήτηση και έγκαιρη δράση, καθώς τα φαινόμενα που σήμερα προκαλούν ανησυχία αναμένεται να γίνουν συχνότερα και εντονότερα.

Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις