Μογγολία: Ραδιενεργά απόβλητα πνίγουν τον... καταραμένο τόπο

Γεμάτο ραδιενεργά απόβλητα είναι το Bayan Obo της Μογγολίας, που είναι η «πρωτεύουσα» των σπάνιων γαιών. Σύννεφα σκοτεινής σκόνης υψώνονται από κρατήρες, εκεί όπου ο φλοιός της γης έχει ξηλωθεί εδώ και δεκαετίες.

Η πόλη παίρνει το όνομά της από την περιφέρεια στην οποία βρίσκεται, που φιλοξενεί το ήμισυ των παγκόσμιων αποθεμάτων μιας ομάδας μετάλλων, που είναι γνωστά ως σπάνιες γαίες. Αποτελούν βασικά συστατικά σε σχεδόν οτιδήποτε χρησιμοποιούμε: smartphones, υπολογιστές, οθόνες τηλεοράσεων, ηχεία bluetooth και ηλεκτρικά οχήματα. Και ένας τόπος, περισσότερο από κάθε άλλον, έχει κάνει άλματα στην εξόρυξη και την επεξεργασία τους: η Κίνα.

Αυτή η κυριαρχία δίνει στο Πεκίνο τεράστια δύναμη, οικονομική και πολιτική, όταν για παράδειγμα διαπραγματεύεται με τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για τους δασμούς. Αλλά η Κίνα το έχει πληρώσει ακριβά αυτό.

Το BBC επιχείρησε ένα οδοιπορικό στα δύο κύρια κέντρα εξόρυξης σπάνιων γαιών της Κίνας: στο Bayan Obo, στον Βορρά, και στο Ganzhou, στην επαρχία Jiangxi, στον Νότο. Εκεί, βρήκε τεχνητές λίμνες γεμάτες ραδιενεργή λάσπη και μίλησε με κατοίκους, που κατήγγειλαν μολυσμένα νερά και εδάφη, τα οποία στο παρελθόν έχουν συνδεθεί με υποθέσεις καρκίνου και γενετικών ανωμαλιών.

Οι Αρχές καταβάλλουν προσπάθειες να καθαρίσουν αυτούς τους χώρους εξόρυξης, όπως είπαν επιστήμονες στο BBC. Ωστόσο, οι εξορυκτικές δραστηριότητες στη βόρεια Κίνα συνεχίζουν να επεκτείνονται. Μηχανήματα αναζητούν ασταμάτητα σπάνιες γαίες, όπως το νεοδύμιο και το δυσπρόσιο, που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ισχυρών μαγνητών, απαραίτητων σε ποικιλία σύγχρονων τεχνολογιών: από ηλεκτρικά οχήματα έως σκληρούς δίσκους υπολογιστών.

Για να βρεθούν αυτά τα σπάνια μέταλλα, τα μηχανήματα ξεγυμνώνουν στρώμα-στρώμα το επιφανειακό έδαφος, σηκώνοντας βλαβερή σκόνη, μέρος της οποίας περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων και ραδιενεργών υλικών.

Δορυφορικές εικόνες των τελευταίων δεκαετιών δείχνουν πώς το ορυχείο Bayan Obo έχει εξαπλωθεί. Το ορυχείο βρίσκεται μέσα στην απέραντη, άνυδρη γη της Εσωτερικής Μογγολίας, εννιά ώρες οδικώς από την πρωτεύουσα, Πεκίνο. Ήδη από το 1999, τα ανοιχτά ορυχεία είχαν παράγει τεράστιους σωρούς αποβλήτων («tailings»). Μέχρι το 2013, νέα ανοιχτά ορυχεία είχαν ανοίξει προς τα δυτικά. Η επέκταση συνεχίζεται, μαζί με τεράστιες λίμνες αποβλήτων. Μέσα σε 25 χρόνια, η περιοχή εξόρυξης έχει διπλασιαστεί σε μέγεθος -κι όσο επεκτείνεται το εξορυχθέν έδαφος, επεκτείνονται και οι λίμνες αποβλήτων.

Στο κέντρο εξόρυξης του Ganzhou, μικρές, κυκλικές, τσιμεντένιες δεξαμενές γεμάτες τοξικά απόβλητα βρίσκονται στις κορυφές απότομων, διαβρωμένων λόφων -πολλές από αυτές είναι ανοιχτές, εκτεθειμένες στα καιρικά φαινόμενα. Αυτές είναι οι «δεξαμενές εκχύλισης», όπου οι εργάτες ρίχνουν τόνους θειικού αμμωνίου, χλωριούχου αμμωνίου και άλλων χημικών στο έδαφος, για να διαχωρίσουν τις σπάνιες γαίες από το υπόλοιπο χώμα.

Κάποτε, υπήρχαν πάνω από 1.000 τοποθεσίες εξόρυξης, κάποιες παράνομες, σκορπισμένες σε μία μόνο κομητεία. Οι εταιρείες έπαιρναν ό,τι χρειάζονταν από ένα ορυχείο κι έπειτα μετακινούνταν σε άλλο. Ύστερα, το 2012, η κινεζική κυβέρνηση επενέβη για να ρυθμίσει την κατάσταση, μειώνοντας δραματικά τον αριθμό των αδειών εξόρυξης που εξέδιδε. Αλλά η σημαντική ζημιά στην περιοχή είχε ήδη γίνει. Έρευνες δεκαετιών έχουν συνδέσει τα ορυχεία σπάνιων γαιών με αποψίλωση δασών, διάβρωση του εδάφους και διαρροές χημικών σε ποτάμια και καλλιεργήσιμες εκτάσεις.

Ο τοπικός αγρότης Χουάνγκ Σιαοτσόνγκ, του οποίου η γη περιβάλλεται από τέσσερις περιοχές εξόρυξης σπάνιων γαιών, πιστεύει ότι κατολισθήσεις εξακολουθούν να προκαλούνται από ακατάλληλες πρακτικές εξόρυξης. Έχει επίσης κατηγορήσει την κρατική εταιρεία ότι του άρπαξε τη γη παράνομα. Δορυφορικές εικόνες δείχνουν τις δεξαμενές εξόρυξης που περικλείουν το χωριό και τη γη του Χουάνγκ. Μέσα σε ένα τετράγωνο έξι χιλιομέτρων, διακρίνονται τουλάχιστον τέσσερις τοποθεσίες.

Ακολουθήστε το Lykavitos.gr στο Google News
και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις