Ύστατη προσπάθεια για έναν πιθανό συμβιβασμό μεταξύ των χωρών της ΕΕ πάνω στο θέμα της οικονομικής στήριξης της Ουκρανίας καταβάλλουν οι διπλωμάτες, ενόψει της κρίσιμης συνόδου κορυφής των Ευρωπαίων ηγετών σήμερα, Πέμπτη.

Το βράδυ της Τετάρτης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες ήταν χωρισμένοι σε στρατόπεδα και φαινόταν απίθανο να συμφωνήσουν στον τρόπο χρηματοδότησης του Κιέβου, εν μέρει λόγω της επανεμφάνισης των ίδιων διαιρέσεων μεταξύ βορείων και νοτίων σχετικά με το κοινό χρέος, που είχαν τορπιλίσει την ενότητα της ΕΕ κατά την κρίση της ευρωζώνης.

Λίγες μόλις ώρες πριν συγκεντρωθούν οι 27 ηγέτες στις Βρυξέλλες, δύο αντίπαλα μπλοκ συγκρούονται για το αν θα εκδοθεί δάνειο προς την Ουκρανία με εγγύηση τα παγωμένα αποθεματικά της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, τα οποία βρίσκονται κυρίως στην τράπεζα Euroclear στο Βέλγιο.

Η Γερμανία, μαζί με τις σκανδιναβικές και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική σε αυτό το σχέδιο.

Ωστόσο, συναντούν σκληρή αντίσταση από το Βέλγιο και την Ιταλία, που προωθούν το Σχέδιο Β: στήριξη του Κιέβου μέσω δανεισμού της ΕΕ με εγγύηση τον κοινό προϋπολογισμό της Ένωσης. Βουλγαρία, Μάλτα, Ουγγαρία και Σλοβακία αντιτίθενται επίσης στη χρήση των αποθεματικών.

Σε μια έντονη απεικόνιση του χάσματος, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι δήλωσε την Τετάρτη ότι στη συνεδρίαση του Συμβουλίου θα απαιτήσει απαντήσεις σχετικά με τους «πιθανούς κινδύνους» από την αξιοποίηση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ενώ ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς επέμεινε στο σχέδιο των αποθεματικών «για να βοηθήσει να τελειώσει αυτός ο πόλεμος όσο το δυνατόν πιο γρήγορα».

Σχέδιο διαφυγής

Σύμφωνα με το Politico, τα πρώτα περιγράμματα μιας πιθανής εξόδου από το αδιέξοδο αρχίζουν να παίρνουν μορφή. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν άνοιξε προσεκτικά την πόρτα στον κοινό δανεισμό το πρωί της Τετάρτης, σε ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο.

«Πρότεινα δύο διαφορετικές επιλογές για το επερχόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μία βασισμένη στα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και μία στον κοινό δανεισμό της ΕΕ. Και θα πρέπει να αποφασίσουμε ποιον δρόμο θέλουμε να ακολουθήσουμε» είπε.

Το κλειδί ενός τέτοιου σχεδίου θα ήταν η εξαίρεση της Ουγγαρίας και της Σλοβακίας -που αμφότερες αντιτίθενται στην περαιτέρω βοήθεια προς την Ουκρανία- από το σχήμα του κοινού δανεισμού, σύμφωνα με τέσσερις διπλωμάτες της ΕΕ που μίλησαν στο Politico. Η συμφωνία θα μπορούσε να εγκριθεί από τους 27, αλλά η τελική ρύθμιση θα προέβλεπε ότι μόνο 25 χώρες θα συμμετείχαν στη χρηματοδότηση.

Η επίτευξη μιας τέτοιας συμφωνίας θα έδινε κρίσιμη ανάσα στα διαλυμένα δημόσια οικονομικά της Ουκρανίας, καθώς τα ταμεία της κινδυνεύουν να στερέψουν ήδη από τον ερχόμενο Απρίλιο.

Ο Βίκτορ Όρμπαν προβλέπει ήδη ότι τα παγωμένα ρωσικά assets δεν θα συζητηθούν στις Βρυξέλλες και ότι οι διαπραγματεύσεις έχουν μετατοπιστεί στον κοινό δανεισμό. Πολλοί διπλωμάτες, ωστόσο, απάντησαν ότι ο Όρμπαν κάνει λάθος και ότι τα ρωσικά assets παραμένουν η μόνη λύση.

Ώρα μηδέν

Παρά την αυξανόμενη πολιτική πίεση προς την ΕΕ να αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκριθεί στις υπαρξιακές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ουκρανία, διπλωμάτες από τα αντίπαλα στρατόπεδα εμφανίζονταν συχνά σκεπτικοί την Τετάρτη ως προς το αν μπορεί να βρεθεί συμβιβασμός.

Η ιδέα του κοινού δανεισμού της ΕΕ είναι εδώ και χρόνια ανάθεμα για τα κράτη-μέλη του Βορρά, τα οποία αρνούνται πεισματικά να εγγυηθούν για τις υπερχρεωμένες χώρες του Νότου.

«Οι πιο κοντινές καταστάσεις σε αυτό που συμβαίνει τώρα με τα παγωμένα ρωσικά αποθεματικά είναι η χρηματοπιστωτική κρίση του 2012-2013 και η διάσωση της Ελλάδας το 2015» δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.

Οι βόρειες χώρες αρνούνται ότι αντιτίθενται στα ευρωομόλογα λόγω ανησυχιών για τη φερεγγυότητα άλλων κρατών, αλλά υποστηρίζουν ότι προτιμούν τη χρήση των ρωσικών assets επειδή προσφέρουν μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη ροή χρημάτων προς την Ουκρανία.

«Δεν πρόκειται για φειδωλούς εναντίον σπάταλων. Πρόκειται για το αν είσαι υπέρ της Ουκρανίας ή όχι» είπε δεύτερος διπλωμάτης, προσθέτοντας ότι οι βόρειες και ανατολικές χώρες έχουν ηγηθεί στη χρηματοδότηση των πολεμικών αναγκών της Ουκρανίας τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Στήριξη στους Βέλγους

Παρά τις επίπονες διαπραγματεύσεις που διαρκούν εβδομάδες για τα ρωσικά αποθεματικά, οι προσπάθειες να πειστεί το Βέλγιο γυρίζουν μπούμερανγκ. Η χώρα αντιτίθεται κατηγορηματικά στη χρήση των ρωσικών κεφαλαίων που τηρούνται στη Euroclear στις Βρυξέλλες και έχει πλέον προσελκύσει συμμάχους.

«Η Κομισιόν δημιούργησε ένα τέρας και τώρα το τέρας τούς καταβροχθίζει» είπε τρίτος διπλωμάτης.

Η Γερμανία και οι σύμμαχοί της, ωστόσο, προειδοποιούν ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση πέρα από τη στόχευση των χρημάτων της Euroclear.

«Αν θέλουμε να κάνουμε κάτι από κοινού ως Ευρωπαίοι, το λεγόμενο «δάνειο επανορθώσεων», με αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων είναι ο μόνος δρόμος» είπε τέταρτος διπλωμάτης.

Η ιδέα πίσω από το δάνειο που βασίζεται στα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία είναι ότι το Κίεβο δεν θα χρειαστεί να το αποπληρώσει, εκτός αν η Μόσχα καταβάλει τα δισεκατομμύρια αποζημιώσεων για την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων ουκρανικών πόλεων - ένα εξαιρετικά απίθανο σενάριο.

Ο Βέλγος πρωθυπουργός αναμένεται να πιέσει την Επιτροπή να εξετάσει τον κοινό δανεισμό κατά τη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης, ελπίζοντας ότι και άλλοι ηγέτες θα υιοθετήσουν το αίτημά του. Θέλοντας να περιγράψει το ρευστό κλίμα που επικρατεί, σήμερα το πρωί δήλωσε ότι «οι προτάσεις αλλάζουν ενόσω μιλάμε».

Οι υποστηρικτές του υποστηρίζουν ότι το μοντέλο αυτό «είναι φθηνότερο και προσφέρει μεγαλύτερη σαφήνεια».

Οι επικριτές, όμως, επισημαίνουν ότι θα απαιτούσε και την πολιτική έγκριση του φιλορωσικού πρωθυπουργού της Ουγγαρίας, Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος έχει επανειλημμένα απειλήσει να μπλοκάρει περαιτέρω χρηματοδοτική βοήθεια προς την Ουκρανία.

Το αδιέξοδο θα απαιτούσε από την Επιτροπή να επινοήσει έναν ελιγμό ώστε να διατηρηθεί η Ουκρανία οικονομικά ζωντανή, επιτρέποντας ταυτόχρονα στον Όρμπαν να σώσει τα προσχήματα. Σε αντάλλαγμα για τη στήριξή του, η Επιτροπή θα μπορούσε να απαλλάξει τους Ούγγρους και τους Σλοβάκους φορολογούμενους από τη χρηματοδότηση της ουκρανικής άμυνας.

«Η Επιτροπή τώρα πιέζει για κοινά δάνεια, αλλά δεν θα αφήσουμε τις οικογένειές μας να πληρώσουν τον λογαριασμό για τον πόλεμο της Ουκρανίας», έγραψε ο Όρμπαν στο Χ την Τετάρτη.

Πρόσθεσε ότι «τα ρωσικά αποθεματικά δεν θα βρίσκονται στο τραπέζι στο αυριανό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο».

Ωστόσο, ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ απέρριψε άμεσα τον ισχυρισμό του Ούγγρου ηγέτη ότι τα ρωσικά αποθεματικά έχουν βγει εκτός συζήτησης.

«Το δάνειο αποζημιώσεων παραμένει απολύτως στο τραπέζι» δήλωσε.