Το τελευταίο διάστημα, οι δηλώσεις κορυφαίων Τούρκων αξιωματούχων, με πρώτο τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, δείχνουν ότι η τουρκική κυβέρνηση αντιλαμβάνεται πως υπάρχει ένα «σχέδιο περικύκλωσης» της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Και το εντυπωσιακό είναι ότι πλέον, στο επίκεντρο αυτής της ανησυχίας βρίσκεται ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν «φιλικός» προς την Άγκυρα.

Η τουρκική ρητορική μιλά για συμμαχίες που στήνονται σε βάρος της Τουρκίας: από την Ελλάδα και την Κύπρο, μέχρι το Ισραήλ και την Αίγυπτο, με τις ευλογίες των ΗΠΑ.

Οι δηλώσεις του Φιντάν ότι «όταν δεν πετυχαίνεις με τη διπλωματία, αναλαμβάνουν οι στρατιωτικοί», φανερώνουν έντονη νευρικότητα και φόβο για στρατηγική απομόνωση.

Η “Μπλε Πατρίδα” και η νέα πραγματικότητα

Η Τουρκία, μέσω του δόγματος «Μπλε Πατρίδα», επιδιώκει να κυριαρχήσει σε θαλάσσιες ζώνες πλούσιες σε φυσικό αέριο και γεωστρατηγική αξία. Όμως, η εμβάθυνση των συνεργασιών Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ-Αιγύπτου και η ενεργή στήριξη από την Ουάσιγκτον, δημιουργούν ένα δίχτυ συμμαχιών που η Άγκυρα ερμηνεύει ως “περικύκλωση”.

Η επιστροφή του Τραμπ στη διεθνή σκηνή ενισχύει αυτή την ανησυχία. Αν και στο παρελθόν είχε προσωπικές σχέσεις με τον Ερντογάν, πολλοί στην Άγκυρα θεωρούν ότι η νέα του προσέγγιση στις ενεργειακές συμμαχίες της Μεσογείου ίσως να μην είναι τόσο φιλική όσο ελπίζουν.

Η ψυχολογία της απομόνωσης

Η ρητορική περί «περικύκλωσης» δεν είναι καινούργια. Επανέρχεται κάθε φορά που η Τουρκία νιώθει στρατηγικά πιεσμένη. Από την ένταξη της Ελλάδας σε νέα αμυντικά σχήματα έως τις κοινές ασκήσεις με Ισραήλ και Γαλλία, όλα παρουσιάζονται στα τουρκικά ΜΜΕ ως «ενέργειες που αποσκοπούν στην περικύκλωση».

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια αμυντική αφήγηση, σχεδιασμένη να συσπειρώσει το εσωτερικό ακροατήριο και να δικαιολογήσει πιθανές επεκτατικές κινήσεις. Το μήνυμα είναι σαφές: «Αν δεν μας ακούτε, θα δράσουμε».

Ελλάδα και Κύπρος σε εγρήγορση

Για την Αθήνα και τη Λευκωσία, η νέα τουρκική ρητορική αποτελεί σήμα κινδύνου αλλά και ευκαιρία.

Από τη μία, η πιθανή ένταση στην Ανατολική Μεσόγειο απαιτεί προετοιμασία και ψυχραιμία. Από την άλλη, η διεθνής εικόνα μιας Τουρκίας που μιλά για «περικύκλωση» μπορεί να ενισχύσει τη διπλωματική θέση της Ελλάδας.

Οι συμμαχίες που οικοδομήθηκαν τα τελευταία χρόνια δείχνουν ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνη. Το στοίχημα είναι να κρατηθεί η ισορροπία χωρίς να υπάρξει στρατιωτική κλιμάκωση.

Το συμπέρασμα

Η Άγκυρα εισέρχεται σε νέα φάση ανασφάλειας. Η λέξη «περικύκλωση» χρησιμοποιείται πλέον όχι μόνο ως προπαγανδιστικό εργαλείο, αλλά και ως αντανάκλαση ενός πραγματικού φόβου: ότι οι συμμαχίες της περιοχής αλλάζουν εις βάρος της.

Το αν αυτό θα οδηγήσει σε νέα κρίση ή σε επαναπροσέγγιση, θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο η Τουρκία επιλέγει τον δρόμο της διπλωματίας ή εκείνον της επίδειξης ισχύος.