Ένα χαμένο προϊστορικό πέρασμα το οποίο ενδέχεται να είχε επιτρέψει τη μετακίνηση των προγόνων μας από την Ανατολία στην Ευρώπης, αποκαλύφθηκε μετά από αρχαιολογική ανακάλυψη παλαιολιθικών εργαλείων.
Σύμφωνα με μια νέα πρωτοποριακή έρευνα σε μια περιοχή που μέχρι σήμερα είχε μελετηθεί ελάχιστα, εκτάσεις ξηράς που βρίσκονται τώρα κάτω από τη θάλασσα φαίνεται ότι κάποτε επέτρεπαν σε ανθρώπους να μετακινούνται μεταξύ της σημερινής Τουρκίας και της Ευρώπης.
Η έρευνα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Journal of Island and Coastal Archaeology» καταγράφει τα πρώτα στοιχεία παλαιολιθικής παρουσίας στο Αϊβαλί. Πέρα όμως από αυτό τα ευρήματα ενδέχεται να αναδιαμορφώσουν την κατανόησή μας για τον τρόπο που οι άνθρωποι μπήκαν στην Ευρώπη.
Για δεκαετίες, η επικρατούσα θεωρία υποστήριζε ότι οι Homo sapiens έφτασαν στην Ευρώπη κυρίως μέσω Βαλκανίων και του Λεβάντε, μετακινούμενοι από την Αφρική προς τη Μέση Ανατολή. Όμως, η ανακάλυψη 138 λίθινων εργαλείων σε 10 θέσεις που καλύπτουν 200 τετραγωνικά χιλιόμετρα υποδεικνύει μια εναλλακτική διαδρομή: πολύ πριν το Αϊβαλί γίνει γνωστό για τους ελαιώνες και τα παράλιά του, η βορειοανατολική ακτογραμμή του Αιγαίου ίσως αποτέλεσε μονοπάτι μετακίνησης ανθρώπων που προσαρμόζονταν σε έναν μεταβαλλόμενο προϊστορικό κόσμο.
Η Δρ. Γκιοκνούρ Καραχάν, από το Τμήμα Αρχαιολογίας-Προϊστορίας του Πανεπιστημίου Hacettepe, μέλος μιας ομάδας γυναικών αρχαιολόγων, ανέφερε: «Η ανακάλυψή μας δείχνει ότι αυτή η σήμερα ειδυλλιακή περιοχή αποτελούσε κάποτε μια σημαντική γέφυρα ξηράς που επέτρεπε τη μετακίνηση ανθρώπων κατά την εποχή του Πλειστόκαινου, όταν τα επίπεδα της θάλασσας ήταν πολύ χαμηλότερα. Αυτή η ανακάλυψη εντάσσει το Αϊβαλί ως ένα νέο σύνορο στην ιστορία της ανθρώπινης εξέλιξης, προσφέροντας μια εντελώς νέα σελίδα στην αφήγηση της ανθρώπινης διασποράς».
Η ανακάλυψη
Κατά την Εποχή των Παγετώνων, η στάθμη της θάλασσας ήταν πάνω από 100 μέτρα χαμηλότερη από τη σημερινή, αποκαλύπτοντας ευρείες εκτάσεις ξηράς που σήμερα βρίσκονται βυθισμένες. Τότε τα νησιά και οι χερσόνησοι του Αϊβαλί αποτελούσαν ενιαίο χερσαίο όγκο, δημιουργώντας φυσικό διάδρομο μεταξύ Ανατολίας και Ευρώπης.
Τα νέα ευρήματα εντοπίστηκαν κατά μήκος της σημερινής ακτογραμμή παρέχοντας άμεσες αποδείξεις ανθρώπινης παρουσίας σε τοπία που αργότερα καλύφθηκαν από τη θάλασσα. Μέχρι σήμερα οι περιβαλλοντικές μεταβολές και το βάθος ταφής των ευρημάτων είχαν καταστήσει δύσκολη την ανίχνευση παλαιολιθικών στοιχείων στην περιοχή.
Η καθηγήτρια Καντριγιέ Οζτσελίκ από το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας εξήγησε: «Σε όλες αυτές τις περιόδους, τα σημερινά νησιά του Αϊβαλικί θα αποτελούσαν εσωτερικές περιοχές ενός ευρύτερου χερσαίου τοπίου. Οι παλαιογεωγραφικές ανασυνθέσεις υπογραμμίζουν τη σημασία του Αϊβαλί για την κατανόηση των μετακινήσεων των ανθρωπίνων πληθυσμών στο βορειοανατολικό Αιγαίο κατά το Πλειστόκαινο».